Bierstijlen
Met het constant stijgende aanbod van verschillende soorten bier, wordt het steeds lastiger om het bier te vinden dat het beste bij je smaak past. Om wegwijs te worden binnen de wondere en uitgebreide wereld van bier, is het wel zo handig om te weten waar al dat bier nou eigenlijk vandaan komt. Onze zytholoog (biergeleerde) neemt jullie in een vierluik mee door de geschiedenis van de bekendste verschillende bierstijlen.
Vergisting
Laten we beginnen met de 4 verschillende soorten vergisting. Verschillende bierstijlen hebben namelijk verschillende soorten vergisting. We zullen jullie de chemische en scheikundige uitleg besparen, maar vergisting is nodig voor het creëren van koolzuur en alcohol. Kort en simpel uitgelegd zet gist de vergistbare suikers, die vrijkomen tijdens het brouwproces, om in koolzuur en alcohol. Gist zorgt bovendien voor verschillende aroma’s en smaken. Verschillende soorten vergisting zorgen dus voor verschillende bierstijlen met een eigen smaakkarakter.
Deel 2B: Trappisten- en Abdijbieren
De naam
De trappistenbieren zijn grotendeels verantwoordelijk voor de introductie van verschillende bierstijlen. Echter, zijn de trappisten- en abdijbieren eigenlijk geen aparte bierstijl. Daarom bespreken we ze apart in dit hoofdstuk. Het zijn namelijk wel belangrijke onderdelen van de bierwereld. Je zou de trappisten- en abdijbieren ook wel omschrijvingen kunnen noemen. De termen trappistenbier en abdijbier vertellen ons namelijk meer over de herkomst van het bier dan over de smaak of brouwstijl. Het zijn verwijzingen naar de middeleeuwse brouwtradities toen het brouwen van bier nog voornamelijk in handen was van kloosters en abdijen. Met name in België en Duitsland werden veel van deze bieren gebrouwen. De bekende Duitse bieren Paulaner en Franziskaner werden vroeger namelijk ook in kloosters gebrouwen.
Het verschil
Heel simpel gezegd kun je het verschil tussen trappisten- en abdijbier als volgt zien: Iedere trappist is een abdijbier, maar niet elk abdijbier is een trappist.
In dit deel zullen we de verschillen verder uitleggen en beschrijven.
Abdijbieren
Dit zijn, simpel gezegd, bieren die verbonden zijn met een kloostergemeenschap zoals Leffe en Grimbergen. Let wel, dit wil dus niet zeggen dat de bieren in dat klooster gebrouwen hoeven te worden. Het bier kan namelijk ook enkel verwijzen naar een klooster zonder daar te worden gebrouwen. Bekende voorbeelden hiervan zijn St. Bernardus en Paulaner. Als Belgische abdijbieren bieren officieel verbonden zijn met het klooster zal je het kenmerk Erkend Belgisch Abdijbier zien op het flesje. Hier zijn echter wel enkele voorwaarden aan verbonden:
- De brouwer is lid van de Unie Belgische Brouwerijen
- Er is een verband tussen brouwerij en de abdij
- De brouwerij betaalt een klein bedrag aan een goed doel of stichting waaraan de (voormalig) abdij is verbonden
- In het verleden moet in de abdij bier zijn gebrouwen
Tegenwoordig kan een brouwerij ook een contract afsluiten met de abdij om de naam te gebruiken voor zijn bier. Erkende abdijbieren zeggen dus niks over de smaak.
Trappistenbieren
Deze bieren worden, nog steeds, door monniken in het klooster gebrouwen. Er zijn voorwaarden om de naam trappist te mogen dragen. Ook hier zit een keurmerk bij, namelijk het Authentic Trappist Product. Er moet aan drie voorwaarden worden voldaan om de naam trappist en het keurmerk te krijgen.
- Het bier moet binnen de muren van of dicht in de buurt van de abdij worden gebrouwen
- Het bier moet onder toezicht van de monniken worden gebrouwen en het brouwen van bier is ondergeschikt aan het kloosterleven
- De opbrengsten moeten gebruikt worden voor het levensonderhoud van de monniken en om het klooster of de abdij te onderhouden. Daarnaast dienen er goede doelen gesteund te worden met het overgebleven geld
Vroeger werden in kloosters vooral lichtere bieren gebrouwen voor de monniken zelf. Dit noemde men refterbieren. Ze waren vooral blond en licht van smaak en hadden een lage hoeveelheid alcohol omdat de monniken er immers wel meer dan eentje van wilden nuttigen. Westmalle en Chimay brouwen tegenwoordig overigens nog steeds een refterbier dat erg smaakvol is met weinig alcohol. Dit zijn Westmalle Extra en de Chimay Goud & Doree. Dit refterbier zou als voorloper kunnen worden gezien van de bierstijl ‘blond’. De trappisten zijn verantwoordelijk voor het ontwikkelen van onderstaande bierstijlen.
Blond
Er wordt ook wel gezegd dat deze bierstijl is ontwikkeld door een marketeer als variant van een dubbel. Het Belgische, dubbel of donker, bier werd vroeger vooral naar Frankrijk geëxporteerd, alleen vonden de Fransen het bier er niet appetijtelijk uitzien. Men kwam op het idee om ditzelfde bier te brouwen met lichtere mouten en zo kreeg men een blond bier. Tegenwoordig is het blond bier relatief licht van kleur en bevat het relatief weinig alcohol. Qua smaak zijn deze vooral fruitig met een aangename zoetheid.
Dubbel
Deze bierstijl hebben we te danken aan Westmalle, althans, Westmalle was de eerste die een bier als een dubbel in de markt zette. Doordat er gebrouwen werd met een grotere hoeveelheid mout werd dit een voedzamer en zwaarder bier dan het refterbier. Tijdens de periode van het vasten kwam dit natuurlijk goed uit voor de monniken.
Dubbel bieren zijn vooral donker, moutig en licht tot redelijk zoet en bevatten vaak tussen de 6 en 7 procent alcohol. De term dubbel is afgeleid van het gebruik van de grotere hoeveelheid mout, maar het heeft ook te maken met de aanduiding op de houten vaten waarin het bier lag te rijpen. Om de verschillende biertypes te onderscheiden werden de vaten aangeduid met kruisjes. Eén kruis was het lichter bier, twee het iets zwaardere (ofwel dubbel) en drie kruizen was nog zwaarder (ofwel tripel).
Tripel
Deze bierstijl kent wederom zijn oorsprong in de Abdij van Westmalle. In deze abdij werd dit superbier, de naam die het als eerste meekreeg, gebrouwen. Een vol bier, met variërende kleuren van blond tot amber en wat zoeter in de nasmaak. Deze bieren zijn vaak wat zwaarder, en het percentage alcohol ligt dan ook tussen de 7,5 en de 10 procent
Quadrupel
De laatste bierstijl die we gaan omschrijven is de Quadrupel. En laten we maar meteen eerlijk zijn, dit is vooral een goede marketingtruc geweest van de monniken bij La Trappe. Het bier kent een beperkte historische oorsprong en is met name bedacht als een unieke variant op de reeds bestaande trappistenbieren. Het smaakprofiel komt erg overheen met de Barley Wine, evenals het alcoholpercentage van tussen de 10 en 12%.
