Bierstijlen
Met het constant stijgende aanbod van verschillende soorten bier, wordt het steeds lastiger om het bier te vinden dat het beste bij je smaak past. Om wegwijs te worden binnen de wondere en uitgebreide wereld van bier, is het wel zo handig om te weten waar al dat bier nou eigenlijk vandaan komt. Onze zytholoog (biergeleerde) neemt jullie in een vierluik mee door de geschiedenis van de bekendste verschillende bierstijlen.
Vergisting
Laten we beginnen met de 4 verschillende soorten vergisting. Verschillende bierstijlen hebben namelijk verschillende soorten vergisting. We zullen jullie de chemische en scheikundige uitleg besparen, maar vergisting is nodig voor het creëren van koolzuur en alcohol. Kort en simpel uitgelegd zet gist de vergistbare suikers, die vrijkomen tijdens het brouwproces, om in koolzuur en alcohol. Gist zorgt bovendien voor verschillende aroma’s en smaken. Verschillende soorten vergisting zorgen dus voor verschillende bierstijlen met een eigen smaakkarakter.
Deel 1: Ondergistende bieren
Ondergisting
Bij ondergistende bieren vindt de hoofdvergisting, de vergisting direct na het brouwproces, plaats tussen de 5 en de 15 graden. Tijdens dit proces zetten de gistcellen zich af naar de bodem. Vandaar de term ondergistend. Na de hoofdvergisting gaat het bier over naar de lagertank waar het bier nogmaals wordt vergist op een temperatuur rond het nulpunt. Dit word ook wel het lageren genoemd. Hierdoor zullen de ongewenste aroma’s en smaakverbindingen worden afgebroken. Door deze afbraak van de verbindingen krijg je dus een bier wat weinig tot geen exotische aroma’s en smaken bevat. Deze zijn namelijk niet gewenst in een bier van lage gisting zodat je minimaal verschil zult merken tussen verschillende pilsners.
Tegenwoordig zijn er verschillende technieken beschikbaar om ondergistende bieren te kunnen brouwen. Vroeger was dit een stuk moeilijker want toen had men namelijk nog geen koeltechnieken. Om deze ‘koudere’ temperatuur toch te verkrijgen, vergistten ze vroeger de bieren in grote kelders gevuld met ijsblokken.
Ook al klinkt het maken van een ondergistend bier niet spectaculair, het is de moeilijkste manier van brouwen. Keer op keer een bier brouwen met identieke smaak vergt namelijk veel kennis en ervaring maar ook een zeer zorgvuldige manier van werken.
Hieronder beschrijven we kort de ondergistende bierstijlen waarvan de Pilsner veruit de bekendste is.
Pilsners
Wereldwijd is dit de meest gedronken bierstijl ooit. Velen denken bij bier gelijk aan een pils maar pils is dus een bierstijl. Een welbekend gezegde in de bierwereld luid als volgt:
“Ieder pils is een bier, maar niet ieder bier is een pils”
Deze stijl bier werd voor het eerst gebrouwen in Tsjechië, in de stad Plzeň. (vandaar de naam Pilsner). Het water was hier erg zacht en van hele goede kwaliteit waardoor het ideaal is voor het brouwen van een deze bierstijl. Pilsners zijn blond en helder van kleur en zijn verfrissend en dorstlessend van smaak. Sommige Pilsners kunnen moutiger van smaak zijn, andere hebben een lichte hopbitterheid. Pilsners bevatten vaak rond de 5% alcohol. Een bekend merk pils uit de stad Plzeň dat nog steeds verkrijgbaar is, is Pilsner Urquell.
Bockbier
Hoewel deze stijl nog steeds populair is in Nederland, de laatste jaren is deze stijl lichtelijk gedaald in populariteit, is het van oorsprong een Duitse bierstijl. Deze stijl is in de 17e eeuw ontstaan in de Duitse stad Einbeck. Dit was een belangrijk exportproduct voor de stad. Toentertijd was het al een vol en krachtig bier. Dit bier was ook erg geliefd onder de hertogen maar zij vonden het alleen te duur vanwege de hoge accijnzen. Hertog Willem V besloot om een brouwerij op te richten om dit populaire bier proberen na te maken. Vele pogingen later, is dit gelukt. Het bier werd toen gedronken onder de naam Ainpöckisch Bier. De naam verbasterde al snel naar ein Bock.
In de meeste gevallen zijn bockbieren ondergistend en hebben een volle moutige smaak, vaak gepaard met karamel- en chocoladetonen. Het alcoholpercentage zit vaak tussen de 6 en 7%. Tegenwoordig hebben veel bekende biermerken zoals Hertog Jan en Brand een herfst- en/of lentebock in hun assortiment.
Doppelbock
Hoewel de naam anders doet vermoeden is deze bierstijl geen zwaardere variant van de bock. Dit bier is van oorsprong ook een Duitse bierstijl en is ontstaan in een klooster in München, bedoeld als voedingsmiddel voor de kloosterorde gedurende de vastenperiode en stond bekend als ‘vloeibaar brood’. Dit bier werd aan het publiek verkocht onder de naam Salvator maar door de gelijkenis met bock werd het vaak doppelbock genoemd. Bekende doppelbockbieren zijn Paulaner Slavator, Ayinger Celebrator maar ook Brand heeft een dubbelbock op de markt gebracht.
Maibock
Ook deze bierstijl is van oorsprong Duits. In de 19de eeuw ontstond er een verandering in de stijl van bockbier. Deze werden lichter van kleur en hoppiger van smaak. Deze stijl is relatief recent gecommercialiseerd en werd populair als een lentebier, vandaar de vernoeming naar de maand mei. Maibock is vaak bleek tot amberkleurig met een iets hogere bitterheid dan de normale bock. Tegenwoordig worden er ook bovengistende Maibocken gebrouwen. Bekende Maibockbieren zijn Hofbräu Maickbock maar in Nederland zijn vooral lentebokbieren van grote brouwerijen als Brand, Grolsch en Hertog Jan populair.
Eisbock
Vroeger werden bieren buiten in houten vaten bewaard. Als het begon te vriezen, moest de brouwknecht al de vaten naar binnen brengen. Ergens in het verleden is een brouwknecht dit vergeten, met als gevolg dat het bier de volgende dag was bevroren. Voor straf moest de knecht het vocht drinken wat over was, en het was nog lekker ook! De Eisbock was geboren. Een voller bier met een geconcentreerde smaak. Je zou het bijna als siroopachtig kunnen omschrijven. Eisbock schommelt vaak rond de 13% alcohol.
Deze methode wordt tegenwoordig nog steeds gebruikt, hetzij enigszins gemoderniseerd. Het gegiste bier wordt ingevroren, waarna het gevormde ijs wordt verwijderd en het geconcentreerde bier wordt gebotteld. Bekende Eisbockbieren zijn Schneider Aventinus Eisbock en de Gulpener Ijsbock.
